Կենդանի օրգանիզմներում արտաքին միջավայրից ստացած թթվածինը, ջուրը, բազմաթիվ սննդամթերքներ և դրանցից ստացված նոր նյութերը տեղափոխվում են թե՛ բջջի ներսում, թե մի բջջից մյուս, մի օրգանից մեկ այլ օրգան:
Հարցեր՝
1.Ի՞նչ նշանակություն ունի նյութերի փոխադրումը բույսում:
2. Որո՞նք են արյան հիմնական գործառույթները:
3. Ի՞նչ է տեղափոխում արյունը:
Բույսերի և կենդանիների կենսագործունեության արդյունքում առաջանում են նյութեր՝ ջրի ավելցուկ, ածխաթթու գազ, միզանյութ և այլ միացություններ, որոնք նրանց պիտանի չեն, որոշ նյութեր նույնիսկ վնասակար են:
Հարցեր
1. Ինչպե՞ս են բույսերն իրականացնում խարամների հեռացումը:
2. Որո՞նք են միջատների արտազատության օրգանները:
3. Ո՞րն է կոչվում արգասիք:
4. Որտե՞ղ են կուտակվում վնասակար նյութերը բույսերի և կենդանիների օրգանիզմներում:
Մաս 1
Մեր շրջապատում կան շատ բույսեր: Տարբեր բույսեր՝ խոտեր, թփեր և ծառեր, աճում են անտառներում ու մարգագետիններում, այգիներում ու պուրակներում, փողոցների եզրերին, դպրոցամերձ և տնամերձ հողամասերում և այլուր: Դասարաններում և սենյակներում բույսերն աճեցվում են համապատասխան տարաներում, այստեղ բույսերը խնամքի առարկա են: Ի՞նչ է բնորոշ բույսերին:
Բույսը հիմնականում աճում է հողում: Նրա մարմնի մի մասը գտնվում է հողում՝ կազմելով ստորգետնյա հատվածը: Մյուսը` տեսանելի հատվածն է, որը գտնվում է հողից դուրս, կազմում վերգետնյա հատվածը: Բույսն ունի իր կառուցվածքը: Սովորաբար տարբերում են նրա արմատը, ցողունը և տերևը: Դրանք միասին կազմավորում են բույսի մարմինը: Արմատը սովորաբար կազմում է բույսի ստորգետնյա մասը: Արմատները լինում են շատ բարակ և հաստացված, կարճ և երկար: Ցողունն արմատին է միացնում տերևները:
Անժելա Բլեյան 